Anne Werkman masterstudent van dezelfde opleiding die ik gedaan heb, Journalistiek en Nieuwe Media in Leiden, interviewde me onlangs voor hun website. Dit is het stuk wat ze geschreven heeft.
Journalist Evelien Vehof: ‘Je mag best wel om iemand huilen als je dat voelt’
Verhaal, gepubliceerd op 31 Oct 2020, door Anne Werkman
Evelien Vehof is verslaggever en regisseur bij Kassa en daarnaast werkt ze als freelancer aan documentaires. Haar achtergrond in sociaal werk zie je goed terug in haar werk. Stil zitten doet ze niet graag, het liefst is ze op pad met een camera om maatschappelijke problemen op de kaart te zetten. ‘Ik vind het belangrijk dat ik een stem kan geven.’
De interesse in journalistiek ontstond voor Vehof tijdens haar opleiding Culturele en Maatschappelijke Vorming. Hier kwam ze er al snel achter dat ze minder geschikt was om met een groep mensen te werken, maar wel graag hun verhalen vertelt. “Ik was 18 toen ik dat koos, wist ik veel.” Een fotoproject voor een stage bij een straatkinderenorganisatie in Ghana was het echte begin van haar journalistieke carrière. De kinderen moesten zelf hun dromen fotograferen met een wegwerpcamera. Bij de expositie van dit project stapte een documentairemaker op Vehof af met een simpele vraag, namelijk of zij ook niet de documentaire wereld in moest. “Toen dacht ik, ja dat wil ik eigenlijk wel, maar dat kan ik toch helemaal niet.”
Van KLM tot een stem
Toch begon ze zich steeds meer te ontwikkelen op het gebied van journalistiek. Tijdens een baan bij een filmproductiebureau kwam Vehof tot de realisatie dat ze liever bezig was met de inhoud dan de productie van een film. “We maakte opgegeven moment een film over hoe groen KLM wel niet was. Op dat moment vroeg ik me af waar ik mee bezig was. Toen dacht ik, waar ben ik nou mee bezig? Zit ik een soort promotieplaatje te maken terwijl KLM an sich helemaal niet zo duurzaam is. Ik wilde iets kritisch maken en toen dacht ik, ik moet echt die journalistiek in.”
Aan het begin van haar carrière in de journalistiek was het vooral leren tijdens het werken. “Ik was nog bezig met de scriptie voor mijn master. Nadat ik stage had gelopen bij de correspondent van de NOS in Londen, kon ik in de zomer freelance werken bij het actualiteitenprogramma Netwerk als een redacteur. Dat was eigenlijk mijn eerste echte journalistieke baan. En ik weet nog dat ze zeiden over een reportage waar ik de research voor deed: ‘Ja Evelien, kunnen we hier dan ook nieuws van maken?’ Nieuws maken? Ik wist helemaal niet wat ze bedoelden. Dus dat nieuws maken heb ik echt moeten leren, wat dat was en hoe je dat doet. Tegenwoordig voel ik het wel en geeft het ergens wel een kick. Echt belangrijk vind ik het alleen niet, want de volgende dag is er weer ander nieuws.”
Op dit moment is Vehof al een aantal jaar in dienst bij BNNVARA, waar ze verslaggever en regisseur is bij het consumentenprogramma Kassa. Elke zomer als het programma stilligt, werkt ze aan projecten als freelancer. Hier zie je haar achtergrond in sociaal werk in terug. “Ja waarom trekt me dat zo? Dat is dan zo’n vraag, dat vraagt m’n vriend ook altijd. Maar dat zijn wel de mensen die zelf geen stem hebben. Ik vind het dan belangrijk dat ik die stem kan geven.”
Emoties
Zelf is ze het meest trots op de documentaire Bachir in Wonderland. Tijdens het maken van de documentaire was Vehof erg betrokken bij Bachir, een jongen die woont in een vluchtelingenkamp in de Algerijnse Sahara. Zijn oorspronkelijke land, de Westelijke Sahara, wordt niet erkend als staat, waardoor hij staatloos is en in een vluchtelingenkamp leeft. Staatloosheid is een onderwerp waar Vehof sinds 2012 aan werkt met college Els Duran. Deze documentaire volgt Bachir tijdens zijn reis naar een zomerkamp in Barcelona, voor de jongen de eerste keer dat hij op reis gaat. Het is best een aangrijpend onderwerp, maar echt moeite heeft Vehof daar niet mee. Het afsluiten van emoties vindt ze niet nodig. “Je mag best wel om iemand huilen als je dat voelt. We waren heel erg betrokken bij hem, we hebben nog steeds contact.” Inmiddels woont Bachir in Barcelona, waar hij de komende zes jaar woont bij het gastgezin van het zomerkamp. Op deze manier kan hij de middelbare school in Barcelona volgen. De documentaire heeft meerdere prijzen gewonnen en een deel van het prijzengeld willen Vehof en Duran besteden aan een follow-up.
Hoewel Vehof heeft geleerd dat je niet teveel met je hoofdpersonen moet meeleven, gelooft ze daar zelf niet in. Een connectie maken met mensen voordat je gaat interviewen is erg belangrijk volgens Vehof. “Je bent als mens empathisch en volgens mij kan je dat best laten zien. Dan krijg je ook veel meer terug.” Ze vertelt dan ook regelmatig dingen over zichzelf aan de mensen die ze interviewt, om op die manier een connectie te krijgen. Wel moet ze er bij vermelden dat dit niet altijd even makkelijk is. “Die klik is er niet altijd, maar door aardig te blijven en interesse te tonen krijg je veel meer terug. Oprechtheid is belangrijk, ook als je in een huis bent waar het stinkt en het blauw staat van de rook. Dan is het ook de truc om aardig te blijven en niet zo snel mogelijk naar huis te gaan.”
In scène gezet
Hoewel een documentaire een realistisch verhaal vertelt, is niet allemaal even echt als het lijkt. Vehof vertelt dat beeld heel belangrijk is bij een documentaire, niet alleen maar wat er gezegd wordt. “Een talking heads documentaire vind ik maar niks.” Ze neemt mensen daarom graag mee naar plekken waar ze toch wel naartoe zouden gaan. Daar laat ze diegene hun ding doen, ze biedt alleen de omgeving aan. “Ja bijvoorbeeld bij de film van Bachir, daar hebben we heel erg nagedacht over de vorm en de scènes. Heel erg van tevoren bedacht wat we wilden maken. Helemaal in het begin leest hij een boekje, dat boek hebben wij meegenomen, die had hij helemaal niet zelf. Het moment dat hij het boekje leest, is hij wel heel geïnteresseerd, dat is wel echt. En de scène dat hij de zee in gaat is helemaal kapot geregisseerd. Hij zou eigenlijk helemaal niet op dat moment de zee in gaan. Het was te zonde geweest als we daar niet bij waren, omdat we dan alweer lang en breed in Nederland terug zouden zijn. ”
Dromen
Ambities heeft Vehof genoeg. Ooit wil ze nog de switch maken naar een kunstredactie of iets totaal anders, namelijk een speelfilm maken. “Als ik echt mag dromen, ik geloof niet dat het gaat gebeuren. Het zou wel een maatschappelijke speelfilm zijn, niet zomaar een romantisch iets. Maar dat je verhalen helemaal naar je eigen hand kan zetten en er een speelfilm van kan maken, dat heeft volgens mij nog veel meer impact dan een documentaire. Omdat je helemaal in een verhaal kan worden gezogen, je kan het helemaal stagen. En je hebt een veel groter publiek. Op die manier kan je bepaalde maatschappelijke problemen veel groter neerzetten.”